Thử Thách Trong Dịch Thuật Tài Liệu Y Tế

Khi một biên dịch phải chiến đấu với việc dịch thuật tài liệu y tế, thì phải dịch những cụm từ đặc biệt, thành ngữ, ý nghĩa, phạm vi từ vựng, phong cách, cấu trúc, ngữ pháp và cú pháp trong / nhiệm vụ của mình để có bản dịch chính xác. Với mục đích của bài viết này, tôi sẽ đi sâu vào các vấn đề cụ thể phát sinh ở các cấp độ, trái ngược với mức độ tương đương về ngữ pháp, tương đương chữ viết và thực dụng.

 

 

Ý nghĩa của một từ là ý nghĩa của nó trong một ngôn ngữ đã phát triển qua quá trình sử dụng. Có nhiều loại khác nhau có ý nghĩa liên quan đến nguồn gốc xuất xứ của từ. Ví dụ: ý nghĩa mệnh đề, ý nghĩa giả định, ý nghĩa biểu cảm và gợi lên ý nghĩa. Ý nghĩa mệnh đề là ý nghĩa cơ bản rõ ràng nhất và thẳng thắn của từ. Ý nghĩa biểu cảm hoặc nghĩa rộng, đó các sắc thái của ý nghĩa mệnh đề. Một ví dụ của việc này là sự khác biệt giữa từ "smell" (định nghĩa: tỏa ra một mùi) và "reek". Hai từ có ý nghĩa mệnh đề tương tự, nhưng tương phản ý nghĩa biểu cảm.

 

Ý nghĩa giả định xuất phát từ sự sắp đặt theo thứ tự. Ví dụ, tính từ "sturdy" thường được sử dụng để mô tả động vật, thực vật và các vật vô tri vô giác chứ không phải con người. Ý nghĩa gợi ra phạm vi từ vựng hoặc phương ngữ. Phạm vi từ vựng là ngôn ngữ được sử dụng cho một tương tác hoặc tình huống cụ thể, chẳng hạn như một người lớn nói chuyện với một đứa trẻ. Mona Baker trong cuốn sách của mình "In Other Words" định nghĩa lỗi dịch thuật ở mức từ ngữ gây ra bởi sự không cân xứng trong bốn loại nghĩa.

 

May mắn thay, dịch thuật y tế, không giống như các bản dịch pháp lý, ý nghĩa mệnh đề thường phù hợp giữa hai ngôn ngữ. Điều này là do bệnh tật và giải phẫu cơ thể con người về cơ bản là giống nhau trên toàn thế giới. Tuy nhiên, dịch bệnh thường xuyên cho một ý nghĩa giả định không phù hợp giữa các ngôn ngữ như là kết quả của những cụm từ.

 

 

Điều gì tạo nên sự xa cách giữa dịch thuật y tế và các hình thức dịch thuật khác, đó là sự khó khăn trong sự đa dạng từ ngữ của nó. Trong lĩnh vực này, nhiều bộ phận cơ thể và những căn bệnh có sự khác biệt giữa từ ngữ chuyên ngành và từ ngữ thông tục, ví dụ như: "thorax" so với "chest," và "pertussis" so với "whooping cough".

 

Theo Peter Newmark, tác giả của "A Layman's View of Medical Translation" Lý do từ ngữ y tế có sự khác biệt là do lịch sử và quá trình phát triển riêng biệt.

 

"Từ vựng y tế trong các ngôn ngữ châu Âu là một mớ hỗn độn các từ đồng nghĩa - từ khác nhau được áp dụng cho cùng một điều kiện, tùy thuộc vào việc đó là giải phẫu học, lâm sàng hoặc bệnh lý và đôi khi về khi nào và nơi cách diễn tả được sử dụng. Như vậy "bệnh brucellosis" có ít nhất 25 từ đồng nghĩa trong tiếng Anh (6-12 trong các ngôn ngữ châu Âu khác)

 

Dịch thuật y tế được coi là đặc biệt khó khăn vì người dịch cần phải biết cách cơ thể hoạt động, cách một căn bệnh tiến triển...Một người có thể tranh luận rằng một người biên dịch làm trên một văn bản kỹ thuật điện của hệ thống truyền tải điện cũng sẽ nắm bắt được cách hệ thống hoạt động. Sự khác biệt là một biên dịch viên kỹ thuật thường có thể đặt tên cho phần máy và hệ thống trong một phạm vi từ vựng thấp hơn cho tất cả các bản dịch kỹ thuật. Một văn bản kỹ thuật cho những người không có kiến thức chuyên môn sẽ ít chi tiết hơn.

 

Sự tồn tại của hai phạm vi từ vựng trong bản dịch y tế sẽ không làm việc dịch thuật trở lên khó khăn hơn nếu không phải thực tế cho thấy rằng một số lượng  nhất định của ngôn ngữ chỉ có một từ để diễn tả trong cả hai trường hợp, trong khi các ngôn ngữ khác có hai hoặc nhiều từ.

 

 

Trong dịch thuật y tế, các văn bản được trình bày theo đối tượng ảnh hưởng. Nhiều nỗ lực đã được thực hiện để liệt kê các loại thông tin khác nhau trong những bản dịch y tế. Nhưng, nhiều hơn hoặc ít hơn, bốn loại là chuyên nghiệp đến chuyên nghiệp (bác sĩ đến bác sĩ), chuyên nghiệp đến bán chuyên nghiệp ( bác sĩ đến sinh viên y khoa hoặc y tá), chuyên nghiệp đến không chuyên nghiệp (bác sĩ cho bệnh nhân) và không chuyên nghiệp (phóng viên đến người đọc).

 

Ba phạm vi từ vựng cũng tồn tại trong bản dịch y tế: bác sĩ đến bác sĩ, bác sĩ đến bệnh nhân và bệnh nhân đến bệnh nhân. Sau này đề cập đến các tài liệu bằng văn bản của người không có kiến thức chuyên môn cho những người khác cũng mắc bệnh tương tự. Dưới đây là những ví dụ của phạm vi từ vựng chính yếu tồn tại cho một thuật ngữ y khoa.

 

 

Những trở ngại cho người dịch y tế là xác định, bản dịch tiềm năng tương ứng với từng tình huống giao tiếp đã nêu trên. Bản dịch được coi là chính xác nhất thường phụ thuộc vào lĩnh vực y học. Ví dụ, trong các câu sau về tiêm chủng được tìm thấy ở  New England Journal of Medicine:

 

"Chúng tôi đưa ra một chiến dịch tiêm phòng để bảo vệ những người tị nạn từ các căn bệnh như bạch hầu, sởi, quai bị, ho gà, rubella và uốn ván"

 

Có sự pha trộn giữa ngôn ngữ y tế (ho gà) và ngôn ngữ giao tiếp (quai bị). Tuy nhiên, ý nghĩa của câu này được hiểu vì nó nói về tiêm chủng.

 

 

Huyết khối là thuật ngữ y học để chỉ cục máu đông. Các câu dưới đây từ New England Journal of Medicine sử dụng rõ thuật ngữ y khoa:

 

"Ở bệnh nhân này, CT phát hiện một tín hiệu tuyến tính sáng trong vùng động mạch não giữa bên phải cho thấy sự hiện diện của một huyết khối và những thay đổi thiếu máu cục bộ khó thấy trong vùng hoạt động của động mạch này củng cố chuẩn đoán phát triển nhồi máu."

 

Từ điển chỉ giải quyết phần nào của vấn đề. Newmark khuyến cáo: "Không bao giờ chấp nhận một từ điển song ngữ hoặc đa ngôn ngữ như một nguồn đáng tin cậy. Nó thường chứa quá nhiều từ đồng nghĩa không có ngữ cảnh, từ đã lỗi thời hoặc "từ điển" từ (có nghĩa là, những từ mà chỉ được tìm thấy trong từ điển)...

 

Nếu một người biên dịch y tế chỉ làm việc với văn bản y tế trong một lĩnh vực cụ thể, sau đó phạm vi từ vựng sẽ không trở lên cồng kềnh. Các nguồn hoặc ngôn ngữ mục tiêu của nhiều văn bản y tế xảy ra sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai là ngôn ngữ chung của ngành y tế. Một biên dịch y tế tốt sẽ biết cách đối phó với một loạt các phạm vi từ vựng giữa nguồn và ngôn ngữ đích.

 

 

Khi lần đầu tiên làm việc với một văn bản y tế, lần đầu tiên một phiên dịch y tế phải xác định phạm vi từ vựng và dịch nó sang ngôn ngữ đích. Điều này có thể sẽ khó khăn cho biên dịch khi ngôn ngữ nguồn và ngôn ngữ đích có giới hạn và khi một vài thuật ngữ tồn tại trong ngôn ngữ thứ hai. Bên cạnh phạm vi từ vựng, người dịch sẽ phải đối mặt với những mối quan tâm cơ bản của bất kỳ bản dịch nào, đó là, cú pháp, ngữ pháp, phong cách, thuật ngữ và nhiều hơn nữa. Được coi là một lĩnh vực rất khó dịch, dịch thuật y tế thường có một nền y tế chuyên nghiệp hỗ trợ họ.